Γνωρίστε τις Μέλισσες


Μέλισσα
Εκτίμηση για την  προέλευση  των μελισσών .
Εκτιμάτε ότι οι μέλισσες πρεπει να  εμφανίστηκαν στη γη πριν από 60-80 εκατομμύρια χρόνια  και μετεξελίχθηκαν από έντομα που έμοιαζαν με σφήκες (Michener 1974). Σήμερα σε όλο τον κόσμο υπάρχουν πάνω από 20.000 είδη μελισσών, ανάμεσα σ’αυτές και η κοινή μέλισσα Apis Mellifera L. Πιστεύεται ότι το σημείο από όπου άρχισε η διασπορά  αυτής της Apis Mellifera ήταν η περιοχή της ινδικής χερσονήσου και της Νοτιοανατολικής Ασίας.

Κυψέλη (Το Σπίτι των Μελισσών)


Οι μέλισσες είναι κοινωνικά έντομα, όπως τα μυρμήγκια, οι σφήκες, οι τερμίτες.Σε κάθε κυψέλη  ζουν   από μερικές χιλιάδες  5 _ 6.000  μέλισσες (μικρό μελίσσι )  μέχρι και  50.000  μέλισσες (πολύ μεγάλο). Έχουν ένα αρχηγό που λέγετε Βασίλισσα. Επειδή όμως κάθε κυψέλη είναι ένας αυτόνομος .
Υπάρχει 1 Βασίλισσα
Αρκετοί  Κηφήνες
Πάρα  πολλές  χιλιάδες  Μέλισσες
Ο ρόλος του καθενός είναι διακριτός , έχει προβλεφθεί από την φύση  και διαχειρίζεται  από την Βασίλισσα.
Σκοπός ενός Μελισσιού
Για μεν το ίδιο το μελίσσι είναι: Nα ζήσει, να επιβιώσει, να αναπαραχθεί, και να διαιωνισθεί.
Για δε τον άνθρωπο είναι : Να παράγει  μέλι , να γονιμοποιήσει  όλο το φυτικό βασίλειο.
Η Διοίκηση ενός  Μελισσιού 
Η βασίλισσα είναι αυτή που διοικεί το μελίσσι. Η παρουσία της είναι διαρκώς αισθητή μέσα στη κυψέλη, χάρη στην κυκλοφορία της βασιλικής ουσίας που είναι διαφορετική και ισχυρότερη και λέγετε ΄΄Φερομόνη΄΄  με την οποία κρατά σε συνοχή το μελίσσι, διατηρεί τη χαρακτηριστική οργάνωσή του και ρυθμίζει τη λειτουργία του. Την μετάδοση της βασιλικής ουσίας αναλαμβάνουν οι εργάτριες συνοδοί της βασίλισσας. Κρατούν τις κεραίες τους σε συνεχή επαφή μαζί της και στη συνέχεια λόγω της συχνής επαφής τους με τις υπόλοιπες εργάτριες, μεταφέρουν την βασιλική ουσία σε ολόκληρο το μελίσσι. Η βασιλική ουσία μεταδίδεται επίσης με την τροφάλλαξη ,καθώς και λόγω της κυκλοφορίας του αέρα.  
Η Βασίλισσα



Η βασίλισσα διακρίνετε εύκολα πάνω στην κυρήθρα.Είναι το πιο μεγαλόσωμο άτομο της κυψέλης. Αν και το σώμα του κηφήνα είναι πιο πλατύ από το σώμα της βασίλισσας , αυτή είναι πιο μακριά και με οξύληκτη και γυαλιστερή κοιλιά .Το μήκος των πτερύγων της σε σχέση με το μήκος της είναι μικρό, και αυτό την κάνει να μοιάζει σωματικά περισσότερο με τις σφήκες.
Σε κάθε κυψέλη υπάρχει πάντα μια βασίλισσα ή  λεγόμενη από τους μελισσοκόμους ως «μάνα. Αυτή τρέφεται με βασιλικό πολτό (μια ειδική τροφή που την παράγουν οι εργάτριες ηλικίας 7-13 ημερών) από την αρχή μέχρι το τέλος της ζωής της. Γι' αυτό και ζει μέχρι 3-4 χρόνια και είναι το μόνο μέλος στην κυψέλη που γεννάει αυγά. Τα αυγά τα τοποθετεί στο κέντρο του εξάγωνου κελιού, που θα αποτελέσει την θερμοκοιτίδα των πρώτων σταδίων ανάπτυξης της μέλισσας (αυγό, προνύμφη, νύμφη).
Η βασίλισσα εκπέμπει κάποιες ουσίες, τις φερομόνες, οι οποίες αποτελούν τις διαταγές προς τις εργάτριες μέλισσες για τις εργασίες που πρέπει να κάνουν. Οι υπόλοιπες μέλισσες δεν βλέπουν τη βασίλισσα (μέσα στην κυψέλη όλα είναι σκοτεινά), και έτσι την αντιλαμβάνονται μόνο από τις μυρωδιές που εκπέμπει.
Οι εργάτριες κατασκευάζουν τα βασιλικά κελιά, όπου θα εκτραφούν οι εργάτριες. Η βασίλισσα, όταν είναι ακόμα προνύμφη τρέφεται με βασιλικό πολτό που τις δίνουν οι εργάτριες. Καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής της, οι εργάτριες την ταΐζουν, την καθαρίζουν, παίρνουν τα κόπρανά της έξω από την κυψέλη και γενικά την φροντίζουν συνέχεια και ευλαβικά. Είναι θα λέγαμε βασίλισσα με όλη τη σημασία της λέξης! Μετά την έξοδό της από το κελί (σε 16 μέρες από τότε που ήταν αυγό), η βασίλισσα ψάχνει να βρει άλλα βασιλικά κελιά, τα οποία καταστρέφει για να παραμείνει μόνο εκείνη.
Περίπου 1 εβδομάδα μετά τη γέννησή της, η βασίλισσα πετά για πρώτη φορά έξω από την κυψέλη, για να συζευχθεί με 8-10 κηφήνες. Η πτήση γίνεται τις πρώτες απογευματινές ώρες και μόνο όταν ο καιρός είναι καλός, αλλιώς αναβάλλεται. Το γαμήλιο ταξίδι διαρκεί έως 20 λεπτά μέχρι η βασίλισσα να πάρει λίγο σπέρμα από τον κάθε κηφήνα, το οποίο αποθηκεύει για όλη την υπόλοιπη ζωή της. Επιστρέφει στην κυψέλη και αναλαμβάνει έργο μετά από 3 μέρες: γεννά συνεχώς, ως και 1.500 αυγά την ημέρα. Τότε οι εργάτριες αρχίζουν να την περιποιούνται και να την προσέχουν. Όταν η βασίλισσα γεννάει, τοποθετεί πρώτα το κεφάλι της σε κάθε κελί (πιθανόν να το εξετάσει) και, αν το κελί είναι άδειο, γυρίζει τοποθετεί την κοιλιά της μέσα και εναποθέτει ένα αυγό.
Το αυγό μπορεί να εξελιχθεί σε κηφήνα ή σε εργάτρια μέλισσα, ανάλογα με το αν έχει γονιμοποιηθεί ή όχι. Αν είναι να εξελιχθεί σε εργάτρια οι υπόλοιπες θα του δώσουν μέλι για να μεγαλώσει. Αν όμως ταϊστεί με άφθονο βασιλικό πολτό, θα γίνει βασίλισσα.
Η βασίλισσα γεννάει κατά τους μήνες αιχμής περίπου 2 χιλιάδες αβγά την ημέρα, η ένα αβγό κάθε 6 δευτερόλεπτα, που σε βάρος είναι 7 φορές το βάρος της βασίλισσας.
 Όλα αυτά είναι συνάρτηση της κατάστασης που επικρατεί σε κάθε κυψέλη. Αυτή θα εκτιμήσει πόσο και πόσα αυγά θα γεννήσει
Γέννηση μια Βασίλισσας – Βασιλικά Κελιά-Αντικατασταση της.


Η αντικατάσταση της βασίλισσας θα γίνει , όταν κρίνει είτε η ιδία η βασίλισσα  είτε το μελίσσι.
Δηλαδή :
Αν η βασίλισσα δεν είναι ΄΄ ικανοποιητική ΄΄για το μελίσσι  της η
Αν για κάποιο λόγο  χάθηκε  η Βασίλισσα.
Αυτή θα προέλθει  από  αβγό της μητέρας βασίλισσας που είναι γονιμοποιημένο με σπέρμα κάποιου κηφήνα.
Για να γίνει αυτό πρέπει να εκκολαφτεί το αβγό και να γίνει σκουληκάκι.
Τότε οι εργάτριες αρχίζουν να τροφοδοτούν με βασιλικό πολτό το συγκεκριμένο σκουληκάκι για να γίνει ΄΄ βασίλισσα.΄΄
Όσο περισσότερο βασιλικό πολτό ταϊστεί  τόσο δυνατότερο έντομο θα γίνει και άρα και καλύτερη βασίλισσα.
Οι εργάτριες τοποθετούν  άφθονο  βασιλικό πολτό στο ΄΄βασιλοκελί΄΄.
αυτό  χρειάζεται  συνολικά 16 ημέρες για να δούμε την βασίλισσα μας. Μετά την έξοδό της από το κελί τρέφεται εντατικά για 3-4 ημέρες, από τις ‘παραμάνες’ μέλισσες, και ετοιμάζετε για το παρθενικό  ταξίδι  γονιμοποίησης της.

Οι Κηφήνες


Οι κηφήνες δεν συλλέγουν τροφή (έχουν μικρή προβοσκίδα), δεν παράγουν κερί, ούτε ταΐζουν άλλες μέλισσες. Σε ένα μελίσσι, όπου υπάρχουν περίπου 30.000 - 40.000 μέλισσες, υπάρχουν μερικές εκατοντάδες κηφήνες, που ζουν 20 - 30 μέρες. Τις πρώτες μέρες της ζωής τους τρέφονται εξολοκλήρου από τις νεαρές εργάτριες, ενώ στη συνέχεια αρχίζουν να τρέφονται μόνοι τους με αποθηκευμένο μέλι και γύρη. Όταν πετούν, συγκεντρώνονται σε συγκεκριμένες περιοχές, που λέγονται «περιοχές συγκέντρωσης κηφήνων» και περιμένουν την βασίλισσα για να ερωτοτροπήσουν και να ζευγαρώσουν μαζί της.



Είναι οι ακούραστες μηχανές της κυψέλης. Ανάλογα με την ηλικία τους, μπορούν να επιτελούν διάφορες εργασίες (ειδικότητες ).
Καθαρίστριες κελιών
Παραμάνες (τάισμα - περιποίηση βασίλισσας και αυγών)
Επεξεργάζονται νέκταρ από συλλέκτριες και το μετατρέπουν σε μέλι.
Τοποθέτηση της  γύρης  μέσα στα κελιά.
Χτίζουν κηρήθρες.
Καθαρίζουν τη φωλιά από άχρηστα υλικά.
Κάνουν αέρα με τα φτερά τους(για δημιουργία δροσιάς)
Φρουρούν την είσοδο της κυψέλης.
Πετούν έξω για συλλογή γύρης και νέκταρος
Η διάρκεια από το στάδιο του αυγού μέχρι να εκκολαφθεί η εργάτρια είναι 21 μέρες. Τις πρώτες ταΐζεται με μέλι και γύρη από τις υπόλοιπες εργάτριες.
Οι εργάτριες ζουν κατά μέσο όρο 15-40 μέρες το καλοκαίρι, 30-60 μέρες την άνοιξη και το φθινόπωρο και το χειμώνα μέχρι 140 μέρες. Οι χειμερινές εργάτριες διαθέτουν μεγάλα αποθέματα τροφής σε μορφή λιπωδών σωμάτων, που συμβάλλουν στην αύξηση της διάρκειας της ζωής τους.
Κατά μέσο όρο, μια εργάτρια-συλλέκτρια κάνει ημερησίως 10 ταξίδια νεκταροσυλλογής, δηλαδή μεταφέρει 1/3 του γραμμαρίου νέκταρ στην κυψέλη. Επίσης, οι γυρεοσυλλέκτριες - εργάτριες κάνουν 10 ταξίδια την ημέρα, μεταφέροντας την γύρη στην κυψέλη. Πιο συγκεκριμένα, πιάνονται από τους ανθήρες των λουλουδιών, και με την προβοσκίδα τους καταβρέχουν μια ποσότητα νέκταρος, σχηματίζοντας με τα πόδια τους ένα μπαλάκι γύρης. Το μπαλάκι αυτό μεταφέρεται με το πίσω ζευγάρι ποδιών στην κυψέλη, πάνω σε ένα εξάρτημα του ποδιού που λέγεται ''καλαθάκι γύρης''.
Ρύθμιση της θερμοκρασίας 
Η πιο σημαντική  εργασία που θα πρέπει  να γίνει  μέσα στην κυψέλη, είναι να δημιουργηθουν  Ικανοποιητικές  Συνθήκες Διαβίωσης.
Οι μέλισσες είναι δραστήριες μεταξύ 12 ο και 37 ο C. Η επιστημονική  κοινότητα  θεωρεί   ότι οι 37ο
C είναι το  ιδανικό .
Όταν η θερμοκρασία είναι υψηλή , ομάδες εργατριών τοποθετημένες μέσα και έξω από την είσοδο της κυψέλης κινούν τα φτερά τους και κατευθύνουν ένα ρεύμα αέρα από έξω προς το εσωτερικό της κυψέλης και ένα άλλο με αντίστροφη κατεύθυνση. Ταυτόχρονα μια άλλη ομάδα εργατριών μεταφέρει νερό και το τοποθετεί σε σταγόνες , σε διάφορα σημεία του εσωτερικού της κυψέλης. Με τον αερισμό το νερό εξατμίζεται και προκαλείται πτώση της θερμοκρασίας. Όταν η θερμοκρασία είναι χαμηλή οι εργάτριες σχηματίζουν τη μελισσόσφαιρα ,μια συμπαγή στοιβάδα που αποτελείτε από πολλές μέλισσες τοποθετημένες πυκνά η μια δίπλα στην άλλη.  Η μελισσόσφαιρα σχηματίζετε συνήθως από θερμοκρασία  12 βαθμούς και κάτω. Αυτό είναι πάντα  σχετικό , ανάλογα  με την αίσθηση του κρύου που υπάρχει λόγω του  αέρα , την ηλιοφάνεια, την θέση της κυψέλης  , καθώς  επίσης και του αριθμού των μελισσών που συμβιούν στην κυψέλη. Μέσα σ’ αυτή τη σφιχτή στοιβάδα η μάζα των υπολοίπων μελισσών είναι χαλαρή. Οι μέλισσες κυκλοφορούν , καταναλώνουν μέλι, και με μικροσυσπάσεις των θωρακικών μυών παράγουν την απαιτούμενη για την επιβίωση θερμοκρασία. Όταν η θερμοκρασία είναι κάτω των 10 βαθμών οι κινήσεις τους είναι πολύ πιο αργές και δίνουν την αίσθηση ότι είναι ναρκωμένες. Όμως αυτό είναι ένα μεγάλο πλεονέκτημα για την ανατομία τη μέλισσας , διότι έχοντας το αίσθημα της αυτοσυντήρησης λόγω χειμώνα , κινείτε πιο αργά και καταναλώνει  λιγότερη τροφή γιατί θα πρέπει να ζήσει και διπλάσιο χρόνο , μέχρι να βγει ο φρέσκος γόνος.
Εκτροφή γόνου 
Η εκτροφή του γόνου γίνεται από τις παραμάνες , κατά βάση νεαρές μέλισσες 5-13 ημερών. Οι παραμάνες ταΐζουν τον γόνο με μέλι - γύρη και  λιγο βασιλικό πολτό και μεριμνούν ώστε η περιοχή του γόνου να έχει σταθερή θερμοκρασία 34 ο -37 ο C. Για την περιποίηση μιας μόνο προνύμφης συμμετέχουν διαδοχικά πάνω από 2800 παραμάνες για περίπου 10 ώρες. 
Περιποίηση της βασίλισσας 
Η βασίλισσα του μελισσιού συνοδεύεται πάντοτε από ένα αριθμό εργατριών, τις συνοδούς, οι οποίες έχουν ως αποστολή τους να την ταΐζουν, να την καθαρίζουν και να μεταδίδουν σε όλο το μελίσσι τις χημικές ουσίες ή αλλιώς φερομόνες που εκκρίνει. Όλες μαζί οι χημικές ουσίες που εκκρίνει η βασίλισσα λέγονται ‘βασιλική ουσία’ ή Φερομένη της Βασίλισσας. και ορίζουν την ταυτότητα και την μοναδικότητά της.  Κάθε Βασιλισσα εχει διαφορετικη φερομονη.
Καθαρισμός  της κυψέλης 
Οι εργάτριες απομακρύνουν κάθε τι που θεωρούν ξένο για το μελίσσι , είτε αυτό είναι άχρηστο υλικό είτε παθογόνος οργανισμός. Ό,τι δεν μπορούν να απομακρύνουν το μουμιοποιούν με πρόπολη, που έχει μικροβιοκτόνες και μυκητοκτόνες ιδιότητες και αποτελεί το απολυμαντικό της κυψέλης. Οι εργάτριες επιχρίουν επίσης το εσωτερικό των κελιών με ελαιώδες επίχρισμα, που συλλέγουν από την γύρη γνωστό ως βάλσαμο γύρης. Με το επίχρισμα αυτό πιστεύεται ότι αποστειρώνονται εσωτερικά τα κελιά και ετοιμάζονται για την ωοτοκία της βασίλισσας. Η καθαριότητα της κυψέλης είναι υψίστης σημασίας για την επιβίωση του μελισσιού και είναι γεγονός. Αρκεί να σκεφτούμε ότι σε χώρο μικρότερο του ενός κυβικού μέτρου συναθροίζονται 40000 μέλισσες, και ο αέρας διατηρείται το ίδιο καθαρός όσο έξω από την κυψέλη. Άλλωστε οι μέλισσες δεν αφήνουν ποτέ τα περιττώματά τους μέσα στην κυψέλη.  
Παραλαβή  -  Ωρίμανση  -   Αποθήκευση  του μελιού   
Οι μέλισσες πετούν από λουλούδι σε λουλούδι και μαζεύουν το νέκταρ από αυτά. Με την προβοσκίδα τους ρουφούν μια μικρή σταγόνα από νέκταρ και την μεταφέρουν στη κυψέλη. Εκεί, την ανταλλάσσουν πάρα πολλές φορές μαζί με άλλες μέλισσες και αφού προσθέσουν κάποιες ουσίες για τη σωστή διατήρησή του, την αποθηκεύουν στην κηρήθρα. Εκεί, αφού γεμίσουν κάθε κελί της κηρήθρας, βάζουν κερί για να διατηρηθεί το μέλι όσο πιο πολύ γίνεται, για τις κρύες μέρες του χειμώνα που θα ακολουθήσουν.

Κτίσιμο της Κηρήθρας 
Οι κηρήθρα χτίζετε με  κερί, το οποίο παράγετε από τους κηρογόνους αδένες της εργάτριας μόνο της  μέλισσας Αυτό  είναι αρχικά  ένα διάφανο  υγρό που στερεοποιείται  ακριβώς  μετά την παραγωγή  του ερχόμενο  σε επαφή με τον αέρα. Για να δραστηριοποιηθούν οι κηρογόνοι αδένες απαιτούνται υψηλές θερμοκρασίες και αφθονία σε νέκταρ, μέλι και γύρη. Κάθε κηρήθρα αποτελείται από πολυάριθμα εξαγωνικά διαμερίσματα τα κελιά, τα οποία διακρίνονται σε εργατικά, κηφηνοκελιά και βασιλικά κελιά. Στα κελιά αυτά αποθηκεύονται οι τροφές και εκτρέφεται ο γόνος. Στα εργατικά κελιά εκτρέφονται οι καινούργιες εργάτριες, στα κηφηνοκελιά οι καινούργιοι κηφήνες και στα βασιλικά κελιά οι καινούργιες βασίλισσες. Το εξαγωνικό σχήμα των κελιών είναι το πιο εργονομικό για την κατασκευή των κηρήθρων. Τα κυκλικά, οκταγωνικά ή πενταγωνικά κελιά αφήνουν κενά μεταξύ τους, ενώ τα τριγωνικά και τα τετραγωνικά έχουν μεγαλύτερη περίμετρο και άρα απαιτούν περισσότερο κερί για την κατασκευή τους. Το εξαγωνικό σχήμα των κελιών παρέχει οικονομία στο κερί, αξιοποιεί καλύτερα το χώρο και δίνει σταθερότητα και αντοχή στην κηρήθρα. Κάθε κιλό κηρήθρας κρατά μέχρι και 22 κιλά μέλι.( Θρασυβούλου 1998). Η κατασκευή των κηρήθρων γίνεται κατά τμήματα , από ομάδες εργατριών που κρέμονται από κάποιο σταθερό σημείο σαν κρόσσια. Τα τμήματα αυτά μεγαλώνουν με την πάροδο της εργασίας και τελικά ενώνονται μεταξύ τους σ’ ένα ομοιόμορφο σύνολο.

Ασφάλεια και  Φρούρηση της εισόδου 
Η είσοδος της κυψέλης φρουρείτε  διαρκώς και ακατάπαυστα  από τους
φρουρούς, ( είναι μέλισσες που βρίσκονται στο 1ο   20 ήμερο της ζωής τους. Οποιοσδήποτε τολμήσει να εισέλθει  στην κυψέλη , θεωρείτε  εχθρός και σημαίνει  συναγερμός και επίθεση , ώστε να προασπίσουν τον χώρο τους. Ο  εχθρός  αντιμετωπίζεται με το κεντρί τους , που είναι ένα σύνθετο όργανο που αποτελείται από αδένες παραγωγής δηλητηρίου και φερομονών, κύστη που περιέχει το δηλητήριο και άλλα όργανα. Όταν μια εργάτρια κεντρίσει ένα θηλαστικό, το κεντριοφόρο σύστημα αποσπάται από το σώμα της με αποτέλεσμα το θάνατό της. Μετά την απόσπαση του κεντριού και για ένα περίπου λεπτό , η κύστη που περιέχει το δηλητήριο συσπάτε και διοχετεύει όλο το δηλητήριο στο σώμα του θύματος. Το δηλητήριο της μέλισσας περιέχει βιογενείς αμίνες, ένζυμα, πολυπεπτίδια , διάφορα αμινοξέα και αρωματικές πτητικές ουσίες. Οι αντιδράσεις που προκαλούνται από αυτό είναι αλλεργικής φύσης. Τονίζεται ότι οι μέλισσες χρησιμοποιούν το κεντρί τους ως αμυντικό μέσο για να υπερασπίσουν την κοινωνία τους, και ότι η επιβίωσή τους στηρίζεται στο αμυντικό αυτό σύστημα ( Θρασυβούλου 1998). Αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι πρέπει να προστατεύσουν κάτι πολύτιμο, το μέλι, το οποίο αποθηκεύουν την άνοιξη και το καλοκαίρι για να επιβιώσουν τον χειμώνα.  
Τροφάλλαξη 
Η  ανταλλαγή της τροφής μεταξύ των εργατριών, προβοσκίδα με προβοσκίδα ονομάστηκε Τροφάλαξη. Με αυτόν τον τρόπο αυτό οι εργάτριες  διαμοιράζουν την τροφή στις μέλισσες που βρίσκονται  σε πιο  απόμακρα  σημεία της κυψέλης και για να ταΐσουν τη βασίλισσα και τους νεαρούς κηφήνες. 
Συλλογή τροφής 
Στην ηλικία των τριών περίπου εβδομάδων η εργάτρια γίνεται συλλέκτρια και συλλέγει νέκταρ, γύρη, νερό και πρόπολη. Οι επισκέψεις στα διάφορα είδη φυτών γίνονται συγκεκριμένη ώρα της ημέρας , την ώρα που το κάθε φυτό εκκρίνει νέκταρ η δίνει γύρη (Percival 1955). Η συλλέκτρια χρησιμοποιεί τη θέση του ήλιου ως οδηγό. Τυπώνει στη μνήμη της την προβολή της γωνίας που σχηματίζεται από τα σημεία θέση του ήλιου , κυψέλη, τοποθεσία τροφής. Χρησιμοποιώντας αυτή τη γωνία, επιστρέφει στην κατοικία της χωρίς περιπλανήσεις. Σε μέρες με μερική συννεφιά, ακόμα κι αν δεν φαίνεται ο ήλιος, οι μέλισσες βρίσκουν την ακριβή του θέση από το διαθλώμενο φως. Σε μέρες δε με ολική συννεφιά, και πάλι οι μέλισσες προσανατολίζονται με τον ήλιο, γιατί βλέπουν το υπεριώδες φως που διαπερνά τα σύννεφα. Παρατηρήθηκε ότι συλλέκτριες έκαναν ταξίδια μέχρι και 13,7 χιλιομέτρων για να συλλέξουν τροφή. Ακόμα και σε τέτοια μεγάλης διάρκειας ταξίδια, που η θέση του ήλιου αλλάζει, η εργάτρια κάνει τις απαιτούμενες διορθώσεις, χάρις στην έντονα ανεπτυγμένη αίσθηση του χρόνου που έχει, και βρίσκει εύκολα την κατοικία της. Οι συλλέκτριες κάνουν μακρινά ταξίδια ακόμα και όταν υπάρχει τροφή σε κοντινές αποστάσεις, αν η ανθοφορία που βρίσκεται μακριά είναι πιο ελκυστική. Έτσι αυξάνουν τη δυνατότητα συλλογής από μεγαλύτερη ποικιλία λουλουδιών, και επιτρέπουν στο μελίσσι να κάνει πλουσιότερη τη σύνθεση των τροφών που συλλέγει. Σε περιόδους που η ανθοφορία είναι μειωμένη, παρατηρείται συχνά, μια εργάτρια να συγκρούεται με μια ξένη που εισέρχεται στην περιοχή της, με σκοπό να την παρεμποδίσει να συλλέξει.  
Ο Πολλαπλασιασμός του Μελισσιού 
Ο φυσικός πολλαπλασιασμός του μελισσιού ονομάζεται σμηνουργία. Κατά τη σμηνουργία το μελίσσι χωρίζεται, ένα μέρος των εργατριών μαζί με τη βασίλισσα φεύγουν από τη φωλιά προς αναζήτηση νέας, -αυτό το μέρος του μελισσιού ονομάζεται αφεσμός- ενώ οι υπόλοιπες παραμένουν στην παλιά φωλιά με ένα αριθμό βασιλικών κελιών έτοιμων να δώσουν καινούργιες βασίλισσες. Η προετοιμασία της σμηνουργίας αρχίζει νωρίς την άνοιξη, με την εκτροφή κηφήνων και την αύξηση της ακολουθίας που περιστοιχίζει την βασίλισσα, η οποία μπορεί να ξεπεράσει τις 22 εργάτριες. Οι εργάτριες αυτές ταΐζουν πιεστικά τη βασίλισσα με βασιλικό πολτό και την εξαναγκάζουν να επιταχύνει το ρυθμό της ωοτοκίας της, που φτάνει στο μέγιστο της, γύρω στα 1500 με 2000 αβγά το εικοσιτετράωρο, το βάρος των οποίων είναι μεγαλύτερο του βάρους της. Παράλληλα , άλλες εργάτριες ετοιμάζουν πολυάριθμες βάσεις βασιλικών κελιών. Πιεζόμενη η βασίλισσα ψάχνει διαρκώς για άδεια κελιά, για να εναποθέσει τα αβγά της. Τελικά ωοτοκεί και στις βάσεις των βασιλικών κελιών. Τότε οι εργάτριες σπεύδουν να επιμηκύνουν τα τοιχώματά τους και να εφοδιάσουν τις προνύμφες που θα εκκολαφθούν, με μεγάλες ποσότητες βασιλικού πολτού. Στη συνέχεια ο ρυθμός της ζωής του μελισσιού αλλάζει. Οι εργάτριες αλλάζουν συμπεριφορά, οι συνοδοί της βασίλισσας μειώνονται και πολλές φορές αρνούνται να την ταΐσουν. Ο ρυθμός της ωοτοκίας επιβραδύνεται πολύ και η κοιλιά της βασίλισσας μικραίνει. Μια εβδομάδα περίπου πριν από την αναχώρηση του αφεσμού, οι εργάτριες κακομεταχειρίζονται τη βασίλισσα και την αναγκάζουν να κινείται διαρκώς. Τη γυμνάζουν για να μπορεί να πετάξει.
Η ωοτοκία διακόπτεται, ο ρυθμός εργασίας μειώνεται και το μελίσσι παρουσιάζει εικόνα απραξίας. Στο μεταξύ ένας αριθμός από συλλέκτριες μεταβάλλεται σε ανιχνεύτριες , οι οποίες ψάχνουν να βρουν κατάλληλο χώρο για την εγκατάσταση της νέας κατοικίας. Όταν επιστρέφουν στην κυψέλη, χορεύουν το χορό της παλλόμενης κοιλιάς ,για να δείξουν την κατεύθυνση και την απόσταση του καταφυγίου που ανακάλυψαν. Όταν σφραγιστούν τα πρώτα βασιλικά κελιά, το μελίσσι είναι έτοιμο να πολλαπλασιαστεί .Οι εργάτριες γεμίζουν τον πρόλοβο τους με μέλι, για να έχουν προμήθειες λίγων ημερών στη νέα θέση που θα εγκατασταθούν , και περιμένουν το σύνθημα της αναχώρησης. Το σύνθημα δίνεται από τις ανιχνέυτριες , οι οποίες με τους συριστικούς χορούς τους αναστατώνουν το μελίσσι. Τελικά το τμήμα του μελισσιού που θα αποτελέσει τον αφεσμό, ξεχύνεται σαν ποτάμι στη σανίδα πτήσης, παρασύροντας προς τα έξω και τη βασίλισσα. Οι μέλισσες πετούν ζωηρά γύρο από την κυψέλη τους , με ένα χαρακτηριστικό βουητό, μέχρι να βγουν και οι τελευταίες που θα ακολουθήσουν το σμήνος . Στη συνέχεια κατευθύνονται σε κάποιο κοντινό δέντρο και σε ένα χαμηλό κλαδί σχηματίζουν το λεγόμενο τσαμπί. Ο αριθμός των μελισσών που αποτελούν τον αφεσμό, είναι περίπου το 50% του αρχικού μελισσιού και αποτελείται κατά βάση από νεαρές μέλισσες. Στη θέση αυτή ο αφεσμός θα παραμείνει από 30 λεπτά μέχρι 24 ώρες, όσο χρόνο θα χρειαστούν οι ανιχνεύτριες να συμφωνήσουν μεταξύ τους ποιο είναι το καλύτερο καταφύγιο της περιοχής. Αυτό το χρόνο έχει στη διάθεση του ο μελισσοκόμος να συλλάβει τον αφεσμό και να τον εγκαταστήσει σε καινούργια κυψέλη. Μετά την αναχώρηση του αφεσμού το μελίσσι ηρεμεί. Ο πληθυσμός του που μειώθηκε απότομα, αυξάνεται γρήγορα , καθώς καθημερινά προσθέτονται νέες μέλισσες από τον εκκολαπτόμενο γόνο. Σε λίγες ημέρες αρχίζουν να εκκολάπτονται και οι νέες βασίλισσες. Το τι θα συμβεί στη συνέχεια εξαρτάται από το αν το μελίσσι προτίθεται να σμηνουργήσει εκ νέου ή όχι. Αν το μελίσσι δεν προτίθεται να σμηνουργήσει επιτρέπει στην πρώτη νεαρή βασίλισσα που θα εκκολαφθεί, να σκοτώσει τις υπόλοιπες αδελφές της μέσα στα κελιά τους και να αναλάβει την αρχηγία του. Αν το μελίσσι προτίθεται να δημιουργήσει και άλλους αφεσμούς, οι εργάτριες παρεμποδίζουν τη νέα βασίλισσα να σκοτώσει τις αδελφές της. Όταν το νέο μελίσσι εγκατασταθεί τελικά στη μόνιμή του κατοικία, αν τυχών υπάρχουν περισσότερες από μια βασίλισσες , θα αγωνισθούν μεταξύ τους και η πιο δυνατή θα σκοτώσει τις αδελφές της .(Λιάκος 2005)  

Η επικοινωνία μεταξύ των μελισσών 

Απαραίτητη προϋπόθεση για την εύρυθμη λειτουργία μιας κοινωνίας είναι η επικοινωνία μεταξύ των μελών της. Η επικοινωνία μεταξύ των μελισσών επιτυγχάνεται με διάφορα ερεθίσματα. Τέτοια είναι οι φερομόνες, χημικές ουσίες που εκκρίνουν τόσο οι εργάτριες όσο και η βασίλισσα του μελισσιού. Ανάλογα με τη χημική ουσία που εκκρίνεται , παρατηρείται και η αντίστοιχη συμπεριφορά από το μελίσσι. Οι μέλισσες επικοινωνούν επίσης χορεύοντας. Έχουν παρατηρηθεί τρεις βασικοί χοροί , ο κυκλικός χορός, ο μικτός χορός, και ο χορός των δονήσεων της κοιλιάς. Οι χοροί αυτοί δηλώνουν κατά βάση την απόσταση της τροφής από την κυψέλη.  



                                     ΑΝΑΤΟΜΙΑ  ΤΗΣ  ΜΕΛΙΣΣΑΣ

















Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου